Αόριστος β΄ (τονισμός)

ΑΟΡΙΣΤΟΣ β

Μερικοί πρακτικοί κανόνες τονισμού απλών και σύνθετων ρημάτων

---

(Α) Το απαρέμφατο και η μετοχή τονίζονται στην ίδια συλλαβή είτε απλοί είναι οι τύποι είτε σύνθετοι. (αυτό ισχύει για όλους τους χρόνους και τρόπους κλίσης)

       λαβεĩν:    προ-λαβεĩν   παρα-λαβεĩν       λαβών: προσ-λαβών  μετα-λαβών

       γενέσθαι: παρα-γενέσθαι                 βαλόμενος:   προ-βαλόμενος

(Β) Ο τόνος κατά τη σύνθεση  δεν  υπερβαίνει την αύξηση  του αορίστου β (και κάθε αύξησηκαθώς και τον αναδιπλασιασμό στους συντελικούς χρόνους)

       Έτσι έχουμε  ἔτυχον: ἐπ-έτυχον       ἦλθον: ἐπ-ῆλθον

(Γ)  Γενικά, ο τόνος κατά τη σύνθεση ανεβαίνει ως την τελευταία συλλαβή του α συνθετικού, χωρίς να παραβιάζονται οι βασικοί κανόνες τονισμού(αυτό ισχύει για όλες τις λέξεις ττης αε και της νε γλώσσας).Στην πράξη στην αε αυτό έχει ως αποτέλεσμα ο τόνος  να ανεβαίνει σε ελάχιστες περιπτώσεις, όταν το επιτρέπει η βραχεία λήγουσα.

       φεύγεις: κατα-φεύγεις      λέγε:  πρό-λεγε

(Δ) Ειδικότερα, για τον τόνο της προστακτικής (β ενικό πρόσωπο)ισχύουν τα εξής

(1) στην Ενεργητική Φωνή

     Σε 5 (6)ρήματα ο τόνος μπαίνει στη λήγουσα΄και είναι οξεία ( βραχύ το ε)

(ἔρχομαι)   ἦλθον : ἐλθέ        (λέγω)  εἶπον: εἰπέ               (ὁρῶ)  εἶδον: ἰδέ 

(εὑρίσκω)   ηὗρον: εὑρέ     (λαμβάνω)  ἔλαβον: λαβέ       (ἔχω)  ἔσχον:  σχέ(ς)

      Στους δισύλλαβους τύπους προστακτικής ο τόνος μπαίνει στην παραλήγουσα και είναι πάντα οξεία (δλδ και τα α,ι, υ είναι βραχέα ή αλλιώς χρησιμοποιείται η μηδενισμένη βαθμίδα του θέματος).

(πίπτω) ἔπεσον: πέσε   (βάλλω)ἔβαλον: βάλε     (λείπω)ἔλιπον:λίπε  (τυγχάνω)ἔτυχον: τύχε

     Στους τρισύλλαβους τύπους προστακτικής ο τόνος μπαίνει στην προπαραλήγουσα και είναι πάντα,φυσικά, οξεία

(φέρω) ἤνεγκον: ἔνεγκε               (ἄγω) ἤγαγον: ἂγαγε

     Κατά τη σύνθεση με πρόθεση ο τόνος ανεβαίνει ως την τελευταία συλλαβή του α συνθετικού (όπως παραπάνω στην περίπτωση (Γ)). Όταν το τελευταίο φωνήεν της δισύλλαβης πρόθεσης εκθλίβεται, τότε ως τελευταία συλλαβή του α συνθετικού-πρόθεσης νοείται η συλλαβή που έχει απομείνει.

βάλε: πρό-βαλε, κατά-βαλε      τύχε: ἔν-τυχε, ἐπί-τυχε       ἂγαγε: προσ-άγαγε

ἐλθέ:κάτ-ελθε     εἰπέ: πρό-ειπε, ἀντί-ειπε,    ἰδέ: κάτ-ιδε      εὑρέ : ἔφ-ευρε

  λαβέ: πρό-λαβε,κατά-λαβε        σχέ(ς): πρόσ-σχε(ς), παρά-σχε(ς)

  (2) στη Μέση Φωνή

Ο τόνος μπαίνει  στη λήγουσα΄και είναι περισπωμένη. Κατά τη σύνθεση με πρόθεση ο τόνος ανεβαίνει ως την τελευταία συλλαβή του α συνθετικού μόνο όταν ο τύπος είναι μονοσύλλαβος και η πρόθεση δισύλλαβη (ολόκληρη κατά τη σύνθεση)

(γίγνομαι: ἐγενόμην)  γενοῦ:  προσ- γενοῦ (1-2)      παρα-γενοῦ (2-2)

(ἔχομαι: ἐσχόμην)  σχοῦ: προσ-σχοῦ (1-1)  κατά-σχου (2-1)

(ἕπομαι: ἑσπόμην) σποῦ: ἐπί-σπου(2-1)

(δίδομαι: ἐδόμην)  δοῦ: προ-δοῦ, παρά-δου

(ἵεμαι: εἵμην) οὗ,  ἀφ-οῦ

(τίθεμαι:ἐθέμην) θοῦ, προ-θοῦ, παρά-θου

Οι υπόλοιποι τύποι  της προστακτικής κατά τη σύνθεση με πρόθεση «υπακούουν» στον ανωτέρω κανόνα (Γ)

  προ-λαβέτω, παρα-σχέτω     προ-λάβετε, παρά-σχετε  

  προ-λαβόντων, παρα-σχόντων

 προ-αισθέσθω, κατα-σχέσθω     προ-αίσθεσθε, κατά-σχεσθε….

Όπως βλέπετε ο αόριστος β΄είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρων χρόνος. Σας εύχομαι

ΚΑΛΗ ΜΕΛΕΤΗ :)